Russische en Slavische Studies - 1918-2018

In 2018, een eeuw na het einde van de Eerste Wereldoorlog, is het 100 jaar geleden dat de Dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije uiteenviel. De kaart van Centraal-Europa ging volledig op de schop. Er werden nieuwe natiestaten gevormd, en ook nieuwe multinationale staten, en een aantal Slavische volkeren en hun talen waarmee heel lang geen aparte staat verbonden was geweest, of zelfs nog nooit, kon zich nu manifesteren als duidelijk herkenbare nationale entiteit. Wel was het zo dat de ene Slavische natie bij deze herverdeling meer geluk had, of meer pech, dan de andere. Over dit onderwerp organiseert de Opleiding Russische en Slavische Studies van de Universiteit van Amsterdam een symposium met de titel Najaar 1918: Europa op de schop, te houden op zaterdag 3 november 2018. In het kader van dit symposium wordt ook een vertaalwedstrijd georganiseerd. Voor de vertaling Kroatisch-Nederlands bestaat de opgave uit het vertalen van enkele korte autobiografische fragmenten van de bekende schrijfster/journaliste Marija Jurić Zagorka (1873-1957).

Ove godine, jedno stoljeće nakon svršetka Prvog svjetskog rata, obilježava se stogodišnjica raspada Austro-Ugarske Monarhije. Karta srednje Europe potpuno se promijenila. Nastale su nove nacionalne i multinacionalne države, a mnogi slavenski narodi i njihovi jezici koji dugo vremena, ili još nikad, nisu bili povezivani s posebnom državom, sada su postali jasno prepoznatljivi nacionalni i jezični entiteti. No činjenica je da su neke slavenske nacije s ovom raspodjelom imale više, a druge manje sreće. Na tu će se temu u subotu, 3. studenog 2018. održati simpozij pod nazivom Jesen 1918: Prekrojena Europa (Najaar 1918: Europa op de schop) u organizaciji Odsjeka za ruske i slavenske studije Sveučilišta u Amsterdanu (UvA). U sklopu simpozija predviđeno je i natjecanje u prevođenju. Za prijevod s hrvatskog na nizozemski jezik odabrani su odlomci iz memoarske proze hrvatske spisateljice i novinarke Marije Jurić Zagorke (1873-1957).

Marija Jurić was een van de belangrijkste feministes in de geschiedenis van Kroatië, en van het Koninkrijk Joegoslavië. Zij was daar de eerste vrouwelijke journaliste en ook een van de meest gelezen Kroatische vrouwelijke auteurs. Ze was het eerste vrouwelijke redactielid van het dagblad Obzor (Horizon) en was een van de oprichters en redacteuren van het eerste Kroatische vrouwenblad, Ženski list (1925-1938). Ze voerde actie tegen de verhongaarsing en verduitsing van Kroatië, en stelde zich strijdbaar op voor vrouwenrechten.

Marija Jurić bila je jedna od najistaknutijih feministica u hrvatskoj povijesti, a i u povijesti Kraljevine Jugoslavije. U toj zemlji bila je prva žena novinar, a usto i jedna od najčitanijih ženskih autora. Bila je prva žena u uredništvu dnevnih novina Obzor, a pokrenula je i uređivala prvi hrvatski časopis namijenjen ženama, Ženski list (1925-1938). Javno se oštro protivila mađarizaciji i germanizaciji u Hrvatskoj i zdušno se borila za ženska prava. U njezinim novinarskim i književnim naporima svesrdno ju je podržavao biskup Josip Juraj Strossmayer, preporoditelj i osnivač Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, potičući je na pisanje romana.

Voor haar journalistieke en literaire activiteiten kreeg ze steun van de beroemde bisschop, cultuurhervormer en oprichter van de Joegoslavische Academie van Wetenschappen Josip Juraj Strossmayer, die haar stimuleerde om romans te schrijven. Marija Jurić schreef onder de schrijversnaam “Zagorka” historische romans voor een breed publiek, die aanvankelijk als feuilletons in kranten verschenen, en haar immens populair maakten, o.a. Grička vještica (De heks van Grič) en Gordana. Verschillende van haar romans zijn verfilmd en voor toneel bewerkt. Belangstellenden kunnen zich voor de vertaalwedstrijd aanmelden bij Eveline Citron-Schlatmann e.citron@uva.nl. Zij krijgen dan de tekst voor de vertaalwedstrijd toegestuurd. Inzendingen kunnen tot uiterlijk 20 september 2018 worden gestuurd naar: e.citron@uva.nl. De inzendingen worden geanonimiseerd, en beoordeeld door een deskundige jury, bestaande uit Janneke Kalsbeek, oud-docent Slavische taalkunde aan de UvA, Sanja Kregar, vertaalster en uitgever en Radovan Lučić, vertaler en docent Kroatisch aan de UvA. De vertaalwedstrijd wordt gesponsord door de Ambassade van de Republiek Kroatië in Nederland, de Toeristische vereniging van de stad Zagreb en uitgeverij Pegasus; voor de drie beste vertalingen zijn prijzen beschikbaar. De beste vertaling zal bovendien gepubliceerd worden in Tijdschrift voor Slavische literatuur. Alle inzendingen krijgen schriftelijke feedback van de jury. De uitslag wordt op 3 november 2018 bekendgemaakt tijdens het symposium “Najaar 1918: Europa op de schop”.

Marija Jurić pod umjetničkim je imenom 'Zagorka' objavljivala svoje povijesne romane za široku publiku, u početku u nastavcima u podliscima novina. Golemu popularnost donijele su joj Grička vještica i Gordana. Njezini se romani već cijelo jedno stoljeće adaptiraju za kazalište, a neki su i ekranizirani. Za natjecanje u prevođenju može se prijaviti mailom gđi. Eveline Citron-Schlatmann na adresu e.citron@uva.nl. Kandidati će po prijavi dobiti tekst za prijevod (otprilike tri kartice). Krajnji rok za slanje prijevoda je 20. rujna 2018. Imena prevoditelja bit će anonimizirana, a prijevode će ocjenjivati stručni žiri u sastavu: Janneke Kalsbeek, do prošle godine profesorica slavenske lingvistike na Sveučilištu u Amsterdamu (UvA), Sanja Kregar, prevoditeljica i izdavač te Radovan Lučić, prevoditelj i docent hrvatskoga jezika na Sveučilištu u Amsterdamu (UvA). Natjecanje će sponzorirati Veleposlanstvo Republike Hrvatske u Haagu, Turistička zajednica grada Zagreba i izdavačka kuća Pegasus iz Amsterdama; za tri najbolja prijevoda predviđene su nagrade, a najbolji će prijevod biti objavljen u časopisu Tijdschrift voor Slavische literatuur. Svi prevoditelji dobit će povratnu informaciju pismenim putem, a na simpoziju 3. studenog žiri će proglasiti pobjednika.